میزان کافئین قهوه بر اساس روش‌های درست کردن قهوه

قهوه وقتی بحث میزان کافئین قهوه به‌میان می‌آید، انتخاب ابزار دم‌آوری تعیین می‌کند هر فنجان واقعاً چقدر شارژت می‌کند. جواب کوتاه؟ اسپرسو در هر ۱۰۰ ml پرچگال‌ترین است، اما یک ماگ دِریپ یا کُلدبرو می‌تواند «کل کافئین» بیشتری بدهد. این راهنما با حجم سرو یکسان، از شات تا ماگ، سریع نشان می‌دهد کدام روش برای صبح‌های کاری یا عصرهای آرام مناسب‌تر است. در کافی‌لوژی، ویکی‌پدیا قهوه ایران علاوه بر اعداد، ترفندهای عملی هم می‌بینی تا با تغییر نسبت، دما و آسیاب، دوزت را دقیق تنظیم کنی. پرسش‌های پرتکرار مثل «آیا آمریکانو سبک‌تر است؟» و «کلدبرو چرا گاهی می‌ترکاند؟» را هم شفاف جواب می‌دهیم.

چه در فکر خرید قهوه تازه باشی، چه بخواهی با یک قهوه ساز خانگی حرفه‌ای‌تر درست کردن قهوه را یاد بگیری، این متن تقلب‌نامه روزمره توست؛ حتی اگر در کافه مثل یک باریستا تصمیم می‌گیری، می‌توانی بر اساس هدف (شارژ سریع یا نوشیدن طولانی) روش مناسب را انتخاب کنی.

بعد از خوندن این مقاله دیگه میدونیم…

• هر روش دم‌آوری به‌ازای حجم و هر سرو چقدر کافئین می‌دهد.
• چگونه نسبت، دما و زمان، دوز نهایی را بالا/پایین می‌برد.
• کِی اسپرسو، کِی دِریپ یا کلدبرو انتخاب بهتری است.
• راه‌های کم/زیاد کردن کافئین بدون قربانی‌کردن طعم.

معیارهای یکسان‌سازی: حجم سرو، واحدها و چند نکته کاربردی

برای این‌که عددها قاطی نشن، تو کل متن از این استانداردها استفاده می‌کنم: شات ۳۰ ml، دبل ۶۰ ml، فنجون ۱۸۰–۲۴۰ ml و ماگ ۳۰۰–۳۵۰ ml. اعداد کافئین «میانگین» هستن؛ به‌خاطر رست، آسیاب، نسبت آب‌به‌قهوه و حتی تلاطم، بالا پایین می‌شن، ولی برای تصمیم‌های روزمره کاملاً جواب می‌دن.
یک نکتهٔ کلیدی هم یادت باشه: رقیق‌کردن طعم و شدت رو تغییر می‌ده، اما مقدار کل کافئین همونیه که از قهوه استخراج شده؛ مثلاً آمریکانو با یک شات، همون کافئین یک شات اسپرسو رو داره، فقط آب بیشتری کنارش هست.

---

اسپرسو؛ کم‌حجمِ پرزور

اسپرسو با فشار بالا و زمان کوتاه (حدود ۲۵–۳۰ ثانیه) عصاره می‌گیره؛ یعنی چگالی کافئین به ازای حجم خیلی بالاست. یک تک‌شات ۳۰ ml معمولاً ۵۵–۷۵ mg کافئین می‌ده و دبل ۶۰ ml حدود ۱۱۰–۱۵۰ mg.
به‌ازای هر ۱۰۰ ml، اسپرسو راحت به ۱۸۰–۲۵۰ mg می‌رسه؛ برای همین نوشیدنی‌های پایهٔ اسپرسویی (لاته، کاپوچینو، آمریکانو) بسته به تعداد شات‌ها، سریع می‌تونن کافئین روزت رو بالا ببرن. اگر حساسیتی داری، «یک‌شات» انتخاب ملایم‌تریه.

چی کافئینش رو جابه‌جا می‌کنه؟

آسیاب ریزتر، دوز قهوه بیشتر (مثلاً ۱۸–۲۰ گرم در برابر ۱۵–۱۶)، و نسبت ۱:۲ رو رو به ۱:۲٫۵ بردن می‌تونه استخراج رو بالا ببره. اما زیاده‌روی، تلخی ناخواسته می‌ده.

---

قهوه ترک؛ ریزِ ریز و پرتماس

قهوه ترک با آسیاب خیلی ریز و جوشاندن ملایم دم می‌شه. فنجون‌های ۶۰–۷۰ ml معمولاً ۴۰–۸۰ mg کافئین دارن. به‌ازای هر ۱۰۰ ml، محدودهٔ ۷۰–۱۳۰ mg منطقیه. چون ذرات در نوشیدنی می‌مونن، تماس آب و قهوه زیاده و استخراج خوب پیش می‌ره، ولی حجم سرو کمه.

---

دَمی (Pour-Over/فیلتری دستی)؛ کنترل با دست خودت

V60، کالیتا و کِمِکس تو این دسته‌ان. با آب ۹۲–۹۶°C و نسبت‌هایی مثل ۱:۱۵ تا ۱:۱۷ کار می‌کنن. یک فنجون ۲۴۰ ml معمولاً ۷۰–۱۴۰ mg کافئین می‌ده (میانگین حدود ۹۰–۱۰۰). به‌ازای هر ۱۰۰ ml، حدود ۳۰–۶۰ mg منطقیه.
اگر ریختن آب رو پالس‌دار و کمی پرآشوب انجام بدی، یا آسیاب رو کمی ریزتر بگیری، استخراج و کافئین کمی بالا می‌ره—البته تا جایی که طعم تلخ نشه.

---

فرانسه (Drip اتوماتیک)؛ همیشگیِ خانه و دفتر

ماشین‌های درِیپ برقی هم همون منطق پوراور رو اتومات می‌کنن. برای یک ماگ ۳۰۰–۳۵۰ ml، معمولاً ۹۰–۱۸۰ mg می‌بینی. تفاوت اصلی به دما و دبیِ آب دستگاه برمی‌گرده. اگر دستگاه قدیمی‌تر باشه و دماش پایین بیاد، کافئین و مزه هر دو لاغرتر می‌شن.

---

فرنچ‌پرس؛ تماس طولانی، فیلتر فلزی

اینجا آب و قهوه ۴ دقیقه (بعضی‌ها ۳ تا ۵ دقیقه) با هم می‌مونن. فیلتر فلزی اجازه می‌ده روغن‌ها و ذرات ریز عبور کنن؛ نتیجه معمولاً بدنهٔ سنگین‌تر و کافئین خوبه. یک فنجون ۲۴۰ ml حدود ۸۰–۱۶۰ mg و به‌ازای هر ۱۰۰ ml ۳۵–۷۰ mg منطقیه.
هم‌زدن (Agitation) ملایم بعد از ریختن آب و یک «بریک» کوتاه قبل از پرس‌کردن، استخراج رو پایدارتر می‌کنه.

---

موکاپات (قهوه‌جوش روگازی)؛ کلاسیک ایتالیاییِ خانگی

موکاپات با بخارِ آبِ جوش، آب رو از میان سبد قهوه عبور می‌ده؛ فشارش مثل اسپرسو بالا نیست، ولی عصارهٔ غلیظ‌تری از دمی می‌ده. یک فنجون کوچک ۵۰–۶۰ ml معمولاً ۸۰–۱۲۰ mg کافئین داره. اگر با آب گرم شروع کنی، سوختگی مزه کمتر و استخراج تمیزتر می‌شه.

---

کُلد برو؛ زمان طولانی، دمای پایین

کلدبرو در دمای اتاق یا یخچال ۸ تا ۱۸ ساعت می‌مونه. به‌خاطر زمان طولانی، کافئین کل بالاست؛ اما به‌ازای ۱۰۰ ml معمولاً کمتر از اسپرسو درمیاد مگر کنسانتره باشه. یک لیوان ۳۵۰ ml آمادهٔ نوشیدن حدود ۱۵۰–۳۰۰ mg داره. اگر کنسانتره‌ست و بعد رقیق می‌کنی، بسته به نسبت ممکنه معادل ۲–۳ شات اسپرسو کافئین بگیری.

---

آیس کافی (قهوهٔ داغِ سرد سرو‌شده)؛ با یخ ولی نه کلدبرو

آیس‌کافی همون قهوهٔ داغه که روی یخ می‌ریزی یا سریع خنکش می‌کنی. پس پروفایل کافئینش = روش اصلی (فیلتری/اسپرسو)؛ یخ فقط رقیق می‌کنه. مثلاً آیس آمریکانو با دو شات هنوز همون ۱۱۰–۱۵۰ mg کافئین دو شات رو داره، فقط حجم نوشیدنی بیشتره و حس تازگی یخی می‌ده.

---

دَلّه/قهوهٔ عربی؛ روایح ادویه‌ای، کافئین متعادل

قهوه عربی غالباً روستِ روشن‌تر و آسیاب نسبتاً ریز داره و با الهیل (هل) و گاهی دارچین یا میخک سرو می‌شه. فنجون‌های کوچک ۵۰–۷۰ ml معمولاً ۳۰–۶۰ mg کافئین دارن. چون سروها پشت‌سرهم انجام می‌شه، مجموع کافئینت در یک نشست می‌تونه بالا بره؛ حواست به تعداد فنجون‌ها باشه.

---

ویتنامی (Phin)؛ چکه‌آهسته با شیرعسلی

فیلتر «فین» جریان خیلی آروم و عصاره‌گیری طولانی می‌ده. یک لیوان ۱۵۰–۲۴۰ ml معمولاً ۸۰–۱۴۰ mg کافئین داره. اگر با شیرعسلی سرو می‌کنی، مزه شیرین و سنگین می‌شه و نوشیدن ساده‌تر؛ اما «کافئین» همونیه که از قهوه‌ات گرفته شده—شیرعسلی کمش نمی‌کنه، فقط حواس رو از تلخی پرت می‌کنه.

---

سایفون؛ نمایش آزمایشگاهیِ تمیز

سایفون با فشار بخار و خلأ کار می‌کنه و اگر درست اجرا بشه، نوشیدنی شفاف با بافت لطیف می‌ده. از نظر کافئین، نزدیک به پوراور/درِیپ حسابش کن: به‌ازای ۲۴۰ ml حدود ۷۰–۱۳۰ mg. کنترل دما و زمان تو سایفون خیلی مهمه؛ چند درجه اختلاف می‌تونه هم مزه هم استخراج رو جابه‌جا کنه.

---

ایروپرس (کاغذی/فلزی)؛ همه‌فن‌حریفِ سفری

ایروپرس با زمان‌های کوتاه (۱–۲ دقیقه) و امکان «اِینورژن» بازی زیادی می‌ده.

• فیلتر کاغذی: نوشیدنی شفاف‌تر، روغن‌ها و ذرات کمتر → به‌ازای ۲۲۰–۲۵۰ ml معمولاً ۶۰–۱۱۰ mg.
• فیلتر فلزی: عبور روغن و ذرات بیشتر → حس بدنهٔ بالاتر و معمولاً کمی کافئین بیشتر در همان حجم.
  اگر رِسیپی رو غلیظ بچینی (نسبت ۱:۱۲ یا کمتر)، کافئین کل هر سرو رو بالا می‌بری.

---

قهوهٔ کپسولی/پادی؛ از نسپرسو تا Keurig و E.S.E.

• Nespresso (قهوه‌های اسپرسویی تک‌پاد): بسته به «لاین» و اندازهٔ انتخابی، هر اسپرسو ۴۰ ml معمولاً ۵۰–۸۰ mg و لونگو ۱۱۰ ml حدود ۷۰–۱۱۰ mg می‌ده. کپسول‌های «دابل اِسپرسو» یا «Gran Lungo» بالاتر می‌رن.
• Keurig (درِیپ تک‌سرو): فنجون ۲۳۰–۲۵۰ ml معمولاً ۷۰–۱۳۰ mg، بسته به «استرِنگت» و اندازهٔ انتخابی.
• E.S.E. pods (پادهای ۷ گرمی استاندارد برای پرتافیلترهای خاص): هر ۳۰ ml نزدیک به ۴۵–۷۰ mg می‌ده و با «دوبل‌پول» می‌تونه مثل اسپرسوی دوتایی بشه.
  مزیت بزرگ پاد/کپسول ثباته؛ ولی اگر کپسولت «Robusta blend» باشه، انتظار کافئین بالاتر داشته باش.

---

چند مقایسهٔ سریع که کمک می‌کنه انتخاب کنی

به‌ازای هر ۱۰۰ ml کدوم قوی‌تره؟

اسپرسو (۱۸۰–۲۵۰) > ترک (۷۰–۱۳۰) ≈ موکاپات/فرنچ‌پرسِ غلیظ (۴۰–۹۰) > پوراور/درِیپ/سایفون (۳۰–۶۰) > اینستنت رقیق (۲۵–۴۰).
کلدبرو اگر کنسانتره باشه می‌تونه از همه جلو بزنه، ولی وقتی رقیق و آمادهٔ نوشیدنه، تو محدودهٔ ۴۰–۹۰ می‌مونه.

به‌ازای هر «نوبت نوشیدن» چی بیشتر شارژ می‌ده؟

یک لیوان کلدبرو ۳۵۰ ml (۱۵۰–۳۰۰ mg) یا درِیپ/پوراور بزرگ ۳۰۰ ml (۹۰–۱۸۰ mg) معمولاً از یک شات اسپرسو (۵۵–۷۵ mg) بیشتر کافئین دارن. اما اگر دو شات بزنی، داستان نزدیک می‌شه.

---

عوامل مؤثر بر استخراج کافئین؛ پیچ‌هایی که دست خودته

زمان

تماس طولانی‌تر = فرصت بیشتر برای حل‌شدن کافئین. فرنچ‌پرس و کلدبرو از همین قانون سود می‌برن. ولی زمانِ خیلی زیاد تو پوراور/درِیپ می‌تونه تلخی بده.

دما

بازهٔ طلایی ۸۸ تا ۹۶°C برای دم‌آوری گرم پیشنهاد می‌شه. دمای پایین‌تر (کلدبرو) با زمان طولانی جبران می‌شه و در نهایت «کافئین کل» بالاست.

نسبت آب‌به‌قهوه

نسبت‌های غلیظ (مثلاً ۱:۱۴ به جای ۱:۱۷ در پوراور) کافئین کل هر فنجون رو بالا می‌برن. تو اسپرسو، نسبت ۱:۲ به ۱:۲٫۵ تغییر بده، حجم خروجی بیشتر می‌شه و بخشی از کافئین بیشتری هم آزاد می‌شه—تا حدی که اوراِکستارکشن رخ نده.

آسیاب

ریزتر = سطح تماس بیشتر = استخراج سریع‌تر. به‌همین خاطره که ترک و اسپرسو «به‌ازای حجم» قوی‌ان. ولی اگر ریزتر از حد بهینه بری، جریان آب کند می‌شه و طعم تلخ می‌زنه.

تلاطم (Agitation)

هم‌زدن، ریختن پالس‌دار، یا «بلومینگ» حسابی تو پوراور، استخراج رو متعادل‌تر و کمی بالاتر می‌بره. در فرنچ‌پرس هم یک هم‌زدن کوتاه قبل از پرس‌کردن مفیده.

نوع دانه و گونه

روبوستا به‌طور طبیعی حدود ۲ برابر عربیکا کافئین داره. برای همین بعضی بلِندهای اسپرسو کمی روبوستا قاطی می‌کنن تا هم کرما بره بالا هم کافئین. روست تیره اگر بر حسب حجم قهوه بگیری، ممکنه کافئین کمتری بده (چون دانه حجیم‌تر و سبک‌تره)؛ اما بر حسب وزن، اختلاف کافئین بین روست‌ها خیلی زیاد نیست.

---

جدول مرجع جمع‌وجور برای دم‌دستی‌بودن

روش	حجم سرو معمول	کافئین کل تقریبی	mg در هر ۱۰۰ ml (حدودی)
اسپرسو تک‌شات	۳۰ ml	۵۵–۷۵ mg	۱۸۰–۲۵۰
اسپرسو دبل	۶۰ ml	۱۱۰–۱۵۰ mg	۱۸۰–۲۵۰
ترک	۶۰–۷۰ ml	۴۰–۸۰ mg	۷۰–۱۳۰
پوراور/فیلتری دستی	۱۸۰–۲۴۰ ml	۷۰–۱۴۰ mg	۳۰–۶۰
درِیپ اتوماتیک	۲۴۰–۳۰۰ ml	۹۰–۱۸۰ mg	۳۰–۶۰
فرنچ‌پرس	۲۴۰ ml	۸۰–۱۶۰ mg	۳۵–۷۰
موکاپات	۵۰–۶۰ ml	۸۰–۱۲۰ mg	۱۳۰–۲۰۰
کلدبرو (آماده نوشیدن)	۳۰۰–۳۵۰ ml	۱۵۰–۳۰۰ mg	۴۰–۹۰
آیس‌کافی (اسپرسویی/فیلتری)	بسته به پایه	برابر با پایه	برابر با پایه
دله/قهوه عربی	۵۰–۷۰ ml	۳۰–۶۰ mg	۵۰–۹۰
ویتنامی (Phin)	۱۸۰–۲۴۰ ml	۸۰–۱۴۰ mg	۳۰–۶۰
سایفون	۲۰۰–۲۴۰ ml	۷۰–۱۳۰ mg	۳۰–۶۰
ایروپرس (کاغذی/فلزی)	۲۲۰–۲۵۰ ml	۶۰–۱۲۰ mg	۳۰–۶۵
کپسولی Nespresso (اسپرسو/لونگو)	۴۰/۱۱۰ ml	۵۰–۱۱۰ mg	۸۰–۲۰۰
Keurig (تک‌سرو درِیپ)	۲۳۰–۲۵۰ ml	۷۰–۱۳۰ mg	۳۰–۵۰
E.S.E. پاد	۳۰ ml	۴۵–۷۰ mg	۱۵۰–۲۳۰

---

چند راهنمای دم‌دستی برای مدیریت کافئین

• دنبال نوشیدنی کم‌حجم ولی قویی؟ اسپرسو یا موکاپات.
• می‌خوای جرعه‌جرعهٔ طولانی داشته باشی ولی کافئینت کنترل‌شده باشه؟ پوراور/درِیپ با نسبت ۱:۱۶ یا آمریکانو تک‌شات.
• انرژی طولانی‌مدت می‌خوای؟ یک لیوان کلدبرو، ولی حواست باشه عصرها نخوری که خواب به هم نریزه.
• می‌خوای کافئین رو کمتر کنی؟ برو سراغ دکا‌ف، یا تو پوراور نسبت رو رقیق‌تر (مثلاً ۱:۱۷) و آسیاب رو کمی درشت‌تر بگیر، یا تعداد شات اسپرسو رو یک شات نگه‌دار.

همین! حالا با نگاه به روش دم‌آوری و حجم سرو، خیلی راحت می‌تونی حدس بزنی هر فنجون قهوه چقدر «کافئین» برات می‌آره و روزت رو مطابق حال‌وهوات بچینی.

جمع‌بندی میزان کافئین قهوه

جمع‌بندی: با دانستن «میزان کافئین قهوه» بر اساس ابزار دم‌آوری، می‌توانی تجربه‌ای دقیق و قابل‌پیش‌بینی بسازی. اسپرسو پرچگال‌ترین گزینه به‌ازای حجم است، اما فنجان‌های بزرگ دِریپ و لیوان‌های کُلدبرو—به‌خاطر حجم سرو—اغلب «کل کافئین» بیشتری به بدن می‌رسانند. یادت باشد رقیق‌کردن فقط حس شدت را تغییر می‌دهد، نه مقدار کل کافئین استخراج‌شده.

برای کنترل دوز، سه پیچ اصلی را در دست بگیر: نسبت آب‌به‌قهوه، دمای آب و زمان تماس. برای دوز کمتر سراغ نسبت‌های رقیق‌تر (مثلاً ۱:۱۷)، زمان کوتاه‌تر و شات کمتر برو؛ برای دوز بیشتر، فرنچ‌پرس طولانی‌تر، پوراور غلیظ‌تر یا کُلدبرو پرقوام منطقی است. اگر به کافئین حساس هستی، زمان‌بندی مصرف (ترجیحاً پیش از ظهر) به‌اندازه عدد میلی‌گرم‌ها مهم است. این چارچوب ساده، انتخابت را هوشمند، خوش‌طعم و سازگار با ریتم روز می‌کند.

FAQ – سوالات متداول میزان کافئین قهوه

اگه از خوندن این مقاله لذت بردی، مطمئن باش توی بقیه بخش‌های «کافی‌لوژی» کلی مطلب جذاب دیگه منتظرت هست:

• قهوه‌شناسی : شامل دسته‌بندی‌های شیمی و ترکیبات قهوه، دانه و گیاه قهوه، تاریخ و فرهنگ قهوه، تجارت و برندهای قهوه؛ که مسیری برای آشنایی با انواع دانه قهوه عربیکا و روبوستا، تاریخچه و خاستگاه قهوه در جهان به همراه معرفی بهترین قهوه‌های دنیا و کلی مطلب تخصصی دیگه که در مورد قهوه باید دونست.
• قهوه و سلامتی : شامل دسته‌بندی‌های تأثیر قهوه بر بدن، ملاحظات پزشکی، داروها و مکمل‌ها، سبک زندگی سالم؛ که به بررسی خواص قهوه برای بدن، نقش قهوه در لاغری، ارتباط قهوه و فشار خون، آشنایی با مضرات مصرف زیاد قهوه و تاثیر آن بر طول عمر و چندین مقاله عالی مربوط به سلامتی افرادی که نوشیدن قهوه، سبک زندگیشونه، پرداخته میشه.
• رست و طعم قهوه : شامل دسته‌بندی‌های انواع رست، آنالیز حسی، عوامل مؤثر، ابزارهای رست؛ مطالبی هستن برای درک بهتر رست لایت، مدیوم، دارک، بررسی تاثیر رست بر طعم قهوه، درک پروفایل رست قهوه، تفاوت قهوه اسیدی و تلخ، ویژگی‌های قهوه تازه‌برشته و کلی موضوع مختلف دیگه.
• وسایل تهیه قهوه : شامل دسته‌بندی‌های دستگاه‌ها و ابزار، ابزارهای مکمل، مقایسه و خرید، نگهداری و تعمیر؛ که در واقع راهنمایی هست برای خرید بهترین قهوه ساز خانگی، معرفی فرنچ پرس و کمکس و باقی قهوه سازها، انتخاب دستگاه اسپرسوساز خانگی، مقایسه قهوه‌سازهای برقی و دستی، معرفی لوازم جانبی درست کردن قهوه و خلاصه اینکه هیچ ابزاری اینجا از قلم نیوفتاده.
• دم‌آوری قهوه : شامل دسته‌بندی‌های روش‌های دم‌آوری، دستورهای خاص، پارامترهای اثرگذار، اشتباهات رایج؛ که در اون آموزش دم‌آوری قهوه با فرنچ پرس، موکاپ، اسپرسوساز و قهوه سازهای دیگه و همینطور درست کردن قهوه ترک، انتخاب بهترین روش تهیه قهوه، دستور تهیه قهوه سرد و حتی دستورهای خیلی خاص درست کردن قهوه وجود داره.
• مهارت باریستا : شامل دسته‌بندی‌های مهارت‌های پایه، اسپرسوساز و آسیاب، فوم‌گیری و هنر لاته، مدیریت کافه؛ که به مطالبی مثل آشنایی با اینکه باریستا کیه، نکات مهم و حرفه‌ای باریستا شدن، آموزش لاته آرت، تسلط بر تکنیک‌های اسپرسوگیری، تمرینات فوم‌گیری و خیلی نکات تخصصی دیگه پرداخته شده.